Πολλές γυναίκες παρατηρούν πριν την περίοδό τους ότι το στήθος τους πρήζεται, γίνεται πιο ευαίσθητο ή παρουσιάζει μικρούς όζους κατά την ψηλάφηση. Αυτές οι αλλαγές συνήθως συνδέονται με τις φυσιολογικές ορμονικές μεταβολές του κύκλου. Ωστόσο, όταν εμφανίζεται κύστη στο στήθος ή πόνος στο στήθος που επιμένει, η ανησυχία είναι εύλογη. Το σημαντικό είναι να γνωρίζουμε πότε πρόκειται για κάτι φυσιολογικό και πότε απαιτείται ιατρική εκτίμηση.
Τι είναι η κύστη στο στήθος
Η κύστη στο στήθος είναι μια καλοήθης συλλογή υγρού μέσα σε λεπτό τοίχωμα ιστού του μαστού. Μπορεί να είναι μία ή περισσότερες, μικρές ή μεγαλύτερες, και να γίνονται αισθητές σαν μαλακές ή ελαστικές μάζες κάτω από το δέρμα. Δημιουργούνται συνήθως όταν οι γαλακτοφόροι πόροι φράζουν ή διαστέλλονται, με αποτέλεσμα τη συγκέντρωση υγρού.
Είναι πιο συχνές σε γυναίκες 30 έως 50 ετών, περίοδο κατά την οποία οι ορμονικές διακυμάνσεις είναι έντονες. Σε αρκετές περιπτώσεις δεν προκαλούν κανένα σύμπτωμα και ανακαλύπτονται τυχαία σε υπερηχογράφημα. Άλλοτε, ιδίως πριν την περίοδο, μπορεί να διογκώνονται και να προκαλούν ευαισθησία ή αίσθημα πρηξίματος.
Γιατί πονάει το στήθος πριν την περίοδο
Ο πόνος στο στήθος πριν την εμμηνόρροια (γνωστός και ως μαστοδυνία) είναι πολύ συχνός και στις περισσότερες περιπτώσεις φυσιολογικός. Προκαλείται από τις μεταβολές των ορμονών, κυρίως των οιστρογόνων και της προγεστερόνης, που οδηγούν σε:
- ήπια κατακράτηση υγρών,
- διόγκωση των αδενικών λοβίων,
- αυξημένη ευαισθησία του ιστού.
Αν υπάρχουν ήδη μικρές κύστες, οι ίδιες αυτές ορμονικές αλλαγές μπορεί να τις κάνουν πιο ψηλαφητές ή να αυξήσουν προσωρινά το μέγεθός τους. Συνήθως ο πόνος υποχωρεί με την έναρξη της περιόδου, καθώς τα επίπεδα των ορμονών επανέρχονται.
Πότε ο πόνος ή η κύστη χρειάζονται έλεγχο από γιατρό
Οι κύστες είναι κατά κανόνα καλοήθεις, ωστόσο υπάρχουν περιπτώσεις που χρειάζονται αξιολόγηση από γιατρό. Αναζητήστε ιατρική καθοδήγηση όταν:
- ο πόνος στο στήθος είναι έντονος ή δεν υποχωρεί μετά την περίοδο,
- η κύστη στο στήθος αυξάνεται σε μέγεθος ή αλλάζει υφή,
- υπάρχει ερυθρότητα ή θερμότητα στην περιοχή,
- παρατηρούνται εκκρίσεις από τη θηλή, ειδικά αιματηρές,
- αλλάζει το σχήμα ή το δέρμα του μαστού (π.χ. εισολκή ή “φλοιός πορτοκαλιού”).
Ο μαστολόγος ή ο γυναικολόγος θα συστήσει υπερηχογράφημα μαστών, που είναι η πιο ασφαλής και ανώδυνη μέθοδος για να επιβεβαιωθεί ότι πρόκειται για κύστη. Αν χρειαστεί, μπορεί να ακολουθήσει μαστογραφία ή παρακέντηση για περαιτέρω διερεύνηση.
Διάγνωση και αντιμετώπιση
Η διάγνωση βασίζεται σε συνδυασμό κλινικής εξέτασης μαστού και απεικονιστικών ευρημάτων. Κατά την εξέταση, ο γιατρός ψηλαφεί την περιοχή για να εκτιμήσει το μέγεθος, τη σύσταση και την κινητικότητα της κύστης. Το υπερηχογράφημα επιβεβαιώνει ότι πρόκειται για κοιλότητα με υγρό και όχι για συμπαγή όγκο, ενώ η μαστογραφία χρησιμοποιείται κυρίως σε γυναίκες άνω των 40 ετών για πιο ολοκληρωμένη εικόνα.
Η παρακέντηση είναι η πιο συχνή και απλή μέθοδος αντιμετώπισης, κατά την οποία αφαιρείται το υγρό με λεπτή βελόνα. Η διαδικασία είναι ανώδυνη, πραγματοποιείται στο ιατρείο και συνήθως ανακουφίζει άμεσα από την πίεση ή τον πόνο.
Σε ορισμένες πιο σπάνιες περιπτώσεις —όταν η κύστη επανεμφανίζεται συχνά, έχει ασυνήθιστη μορφή ή προκαλεί έντονη ενόχληση— μπορεί να συστηθεί χειρουργική αφαίρεση. Πρόκειται για μικρή, στοχευμένη επέμβαση που γίνεται για προληπτικούς λόγους ή για πλήρη οριστική αντιμετώπιση.
Στις περισσότερες γυναίκες, ωστόσο, δεν απαιτείται κάποια περαιτέρω θεραπεία. Η τακτική παρακολούθηση από εξειδικευμένο μαστολόγο εξασφαλίζει ότι κάθε μεταβολή θα εκτιμηθεί έγκαιρα και με ακρίβεια.
Φυσιολογικές και μη φυσιολογικές αλλαγές στο στήθος
Οι μαστοί αλλάζουν φυσιολογικά κατά τη διάρκεια του κύκλου. Είναι συχνό να υπάρχει ελαφρύ πρήξιμο, ευαισθησία ή διαφοροποίηση στην υφή λίγες μέρες πριν την περίοδο. Αυτά τα συμπτώματα θεωρούνται φυσιολογικά και υποχωρούν μετά την έναρξή της.
Αν όμως παρατηρείτε σκληρότητα που δεν υποχωρεί, αλλαγή στο σχήμα ή το μέγεθος του στήθους ή εκκρίσεις από τη θηλή, καλό είναι να ζητήσετε ιατρικό έλεγχο. Η αυτοεξέταση μαστών μία φορά τον μήνα βοηθά να γνωρίζετε την κανονική εικόνα του σώματός σας, ώστε να εντοπίζετε έγκαιρα κάθε μεταβολή. Η καλύτερη στιγμή για αυτοεξέταση είναι τρεις έως πέντε ημέρες μετά το τέλος της περιόδου, όταν οι μαστοί είναι πιο μαλακοί και λιγότερο ευαίσθητοι.
Πότε να απευθυνθείτε σε ειδικό
Οι κύστες στο στήθος αποτελούν πολύ συχνό φαινόμενο και στις περισσότερες περιπτώσεις είναι απολύτως καλοήθεις. Παρ’ όλα αυτά, κάθε αλλαγή που επιμένει ή συνοδεύεται από πόνο στο στήθος χρειάζεται αξιολόγηση από ειδικό. Η έγκαιρη διάγνωση προσφέρει σιγουριά, αποτρέπει περιττό άγχος και συμβάλλει στη διατήρηση της υγείας του μαστού. Μια επίσκεψη στον γυναικολόγο δεν είναι λόγος ανησυχίας, αλλά πράξη φροντίδας και πρόληψης.
Αν παρατηρείτε αλλαγές στο στήθος ή πόνο που επιμένει, προγραμματίστε έλεγχο με τον Δρ. Ιωάννη Φλέσσα, Χειρουργό Μαστολόγο. Με επιστημονική κατάρτιση, πολυετή εμπειρία και προσεκτική καθοδήγηση, θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε τα συμπτώματα και να φροντίσετε υπεύθυνα την υγεία του μαστού σας.
