Μαστογραφία
Είναι η μόνη μέθοδος, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πληθυσμιακό έλεγχο, κυρίως λόγω του χαμηλού κόστους σε σχέση με τις νεότερες απεικονιστικές μεθόδους (PET, MRM).Η δόση ακτινοβολίας που δέχεται ένας μαστός με τα σύγχρονα μηχανήματα μαστογραφίας είναι <300 mrad (<3 mGy) για κάθε μαστό ετήσια, για δύο προβολές. Το όφελος από τη μαστογραφία είναι πολύ μεγαλύτερο σε σχέση με το θεωρητικό κίνδυνο πρόκλησης καρκίνου από τη μαστογραφία (ελάττωση θνητότητας από καρκίνο μαστού μέχρι 40% λόγω πρώιμης διάγνωσης).
Γενικά κάθε μαστογραφία αποκαλύπτει (πίνακας 1):
ΠΙΝΑΚΑΣ 1
| ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΜΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑΣ | ΤΥΠΟΣ |
| Μορφολογία των μαστών | Λιπώδης, ανομοιογενής πυκνός και ιδιαίτερα πυκνός μαστός |
| Παρουσία εστιακών βλαβών | Θέση, μέγεθος, βαθμός σκιερότητας και περίγραμμα αυτών |
| Παρουσία μικραποτιτανώσεων | Εντόπιση, διάταξη, αριθμός και μορφολογία αυτών |
| Παρουσία δομικών αλλοιώσεων | Ακτινοσκιερές και περιοχές με διαταραχή της αρχιτεκτονικής |
Η ανάγκη μίας ενιαίας παγκόσμιας περιγραφής των μαστογραφικών ευρημάτων οδήγησε στην κατηγοριοποίηση αυτών σύμφωνα με την επικινδυνότητα παρουσίας ή όχι κακοήθειας. Έτσι δημιουργήθηκε ένα είδος περιγραφικού λεξικού μαστογραφικών γνωματεύσεων – το Breast Imaging Reporting And Data System – επίσης από το American College of Radiology.
Σύμφωνα λοιπόν με το BI-RADS σύστημα υπάρχουν οι εξής κατηγορίες κατάταξης των μαστογραφιών ανάλογα με τα ευρήματά τους:
Η επιτυχία του μαστογραφικού screening έγκειται στην ανάδειξη καρκίνων μικρότερων του 1 εκ. Αυτό επιτυγχάνεται αξιοποιώντας τις συμπληρωματικές τεχνικές λήψεις της μαστογραφίας όπως είναι οι μεγεθυντικές λήψεις και οι spot compression λήψεις.
Νεότερη εξέλιξη της ψηφιακής μαστογραφίας είναι η ψηφιακή 3D Τομοσύνθεση κατά την οποία λαμβάνεται ένας αριθμός εικόνων χαμηλής δόσης από διαφορετικές γωνίες, από τις οποίες ανασυνθέτονται εικόνες λεπτών τομών του μαστού. Όταν οι εικόνες αυτές τοποθετούνται μαζί οι λεπτές τομές αναδεικνύουν μεγαλύτερες λεπτομέρειες και καθαρότερες πληροφορίες της δομής του μαστού, με αποτέλεσμα την έγκαιρη και ασφαλέστερη ανάδειξη του καρκίνου του μαστού, υπερνικώντας τις επιπροβολές των ιστών που απεικονίζονται στην 2D μαστογραφία.
| BI-RADS | |
| Κατηγορία 0: | Ανεπαρκής χαρακτηρισμός ευρημάτων– απαιτείται επιπρόσθετος απεικονιστικός έλεγχος, όπως εντοπιστικές, μεγεθυντικές και ειδικές μαστογραφικές λήψεις και οι προηγούμενες μαστογραφίες προς σύγκριση. |
| Κατηγορία 1: | Μαστογραφία αρνητική. Δεν υπάρχουν ευρήματα. Οι μαστοί είναι συμμετρικοί και δεν υπάρχουν αλλοιώσεις, διαταραχή της αρχιτεκτονικής ή ύποπτες αποτιτανώσεις. Συνιστάται ο ετήσιος επανέλεγχος |
| Κατηγορία 2: | Υπάρχουν καλοήθη ευρήματα, όπως αποτιτανωμένα ινοαδενώματα, ενδομαστικοί λεμφαδένες, αποτιτανώσεις αγγείων, προθέματα, μετεγχειρητικές αλλοιώσεις και μάζες που περιέχουν λίπος, όπως λιπώδεις κύστεις, λιπώματα και αμαρτώματα. Επίσης συνιστάται ο ετήσιος επανέλεγχος. |
| Κατηγορία 3: | Υπάρχουν πιθανώς καλοήθη ευρήματα, όπως ένα μη αποτιτανωμένο περιγεγραμμένο μόρφωμα, μία εστιακή ασυμμετρία ή μία ομάδα στικτών αποτιτανώσεων. Απαραίτητος ο επανέλεγχος ανά εξάμηνο για δύο χρόνια τουλάχιστον, προς επιβεβαίωση της σταθερότητας της εικόνας. Βιοψία επιβάλλεται σε περίπτωση μεταβολής της ακτινολογικής εικόνας (αύξηση του μεγέθους ή επέκταση των αλλοιώσεων), όταν υπάρχει κλινική ανησυχία ή το επιθυμεί η ίδια η γυναίκα. Ο κίνδυνος ύπαρξης κακοήθειας είναι <2%. |
| Κατηγορία 4: | Υπάρχει ύποπτη ανωμαλία με πιθανότητα κακοήθειας 2-95%. Ανάλογα με τον βαθμό επικινδυνότητας περιγράφονται τρεις υποκατηγορίες: |
| Κατηγορία 4Α: | Αφορά βλάβες με μικρή πιθανότητα κακοήθειας (2-10%) oι οποίες έχουν συνήθως αρνητική ιστολογική ή κυτταρολογική εξέταση και παρακολουθούνται μετά 6 μήνες. |
| Κατηγορία 4Β: | Περιλαμβάνει βλάβες με ενδιάμεση πιθανότητα κακοήθειας (10-50%), για τις οποίες συνιστάται περαιτέρω έλεγχος με βιοψία |
| Κατηγορία 4C: | Περιλαμβάνει ευρήματα με μεγαλύτερη πιθανότητα κακοήθειας (50-95%) αλλά όχι την κλασσική εικόνα καρκίνου (όπως στην κατηγορία 5). Φυσικά απαιτείται βιοψία. |
| Κατηγορία 5: | Υπάρχει εξαιρετικά υψηλή πιθανότητα κακοήθειας σε ποσοστό >95% και απαιτείται κατάλληλη θεραπεία |
| Κατηγορία 6: | Έχει γίνει γνωστή βιοψία και υπάρχει επιβεβαιωμένη κακοήθεια. Απαιτείται κατάλληλη θεραπεία |
Η μαστογραφία όμως δεν είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη σε γυναίκες <30 ετών λόγω της αυξημένης πυκνότητας των μαστών.
