Με τον όρο αυτό (επίσης γνωστή ως ινοκυστική νόσος των μαστών) περιγράφεται μια φυσιολογική παραλλαγή στην κατάσταση των μαστών που σχετίζεται με την ανταπόκριση αυτών στις μεταβολές των γυναικείων ορμονών (των οιστρογόνων και της προγεστερόνης) στη διάρκεια του εμμηνορρυσιακού κύκλου. Η ορμονική διέγερση προκαλεί διόγκωση των γαλακτοφόρων πόρων και κατακράτηση υγρών, με αποτέλεσμα το στήθος να είναι οιδηματώδες, βαρύ, επώδυνο στην ψηλάφηση και γεμάτο μικρούς όζους λόγω πάχυνσης των ιστών του μαστού καθώς και μικρές ή μεγάλες πολυάριθμες κύστεις που δημιουργούνται λόγω απόφραξης ή διάτασης των γαλακτοφόρων πόρων.
Συνήθως ο πόνος εμφανίζεται και στους δύο μαστούς, ενώ πολλές γυναίκες πονούν τόσο που είναι αδύνατο ακόμα και να αγγίξουν το στήθος τους. Η μαστοδυνία έχει κυκλικό χαρακτήρα, ενισχύεται χαρακτηριστικά κατά το δεύτερο μισό του εμμηνορρυσιακού κύκλου (μετά την 15η ημέρα) και φτάνει στη μέγιστη έντασή της τις τελευταίες ημέρες πριν από την περίοδο. Στη συνέχεια παρουσιάζει ύφεση και ο κύκλος ξαναρχίζει, ακολουθώντας τις μηνιαίες ορμονικές μεταβολές του γυναικείου συστήματος. Επίσης η γυναίκα μπορεί να εμφανίζει από κανένα, ένα, ή πολλαπλά οζίδια στο άνω έξω τεταρτημόριο του ενός ή και των δύο μαστών, όπου είναι αυξημένος ο αδενικός ιστός. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να παρατηρηθεί πράσινο ή σκούρο καφέ έκκριμα θηλής.
Αντιμετώπιση
Εξαρτάται από την ένταση του πόνου. Συνήθως αρκεί η συντηρητική αντιμετώπιση της κατάστασης. Στις γυναίκες που εμφανίζουν απλή κυκλική μαστοδυνία η θεραπεία αρχίζει με τη βελτίωση του διαιτολογίου. Πρέπει να αποφεύγεται, ιδιαίτερα τις τελευταίες ημέρες του κύκλου, η κατανάλωση καφέ, τσαγιού, σοκολάτας, ανθρακούχων αναψυκτικών και τροφίμων που ευνοούν την κατακράτηση υγρών όπως οι αλμυρές τροφές. Έτσι περιορίζονται οι ενοχλήσεις στο στήθος.
Όταν ο πόνος είναι έντονος, μπορεί να βοηθήσει η χορήγηση αντιφλεγμονωδών αναλγητικών, η τοποθέτηση θερμών επιθεμάτων (κομπρέσες) και η καλή υποστήριξη των μαστών με ενισχυμένο στηθόδεσμο στο σωστό μέγεθος, ο οποίος να φοριέται και το βράδυ.
