ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ – ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΛΕΓΧΟΥ
Οι απεικονιστικές μέθοδοι του καρκίνου του μαστού περιλαμβάνουν:
- Μαστογραφία
- Υπερηχοτομογράφημα (US)
- Μαγνητική μαστογραφία (MRM)
- FDG-PET, FDG-PET/CT
- Ραδιοϊσοτοπική μαστογραφία
1) ΜΑΣΤΟΓΡΑΦΙΑ
Είναι η μόνη μέθοδος, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πληθυσμιακό έλεγχο, κυρίως λόγω του χαμηλού κόστους σε σχέση με τις νεότερες απεικονιστικές μεθόδους (PET, MRM).Η δόση ακτινοβολίας που δέχεται ένας μαστός με τα σύγχρονα μηχανήματα μαστογραφίας είναι <300 mrad (<3 mGy) για κάθε μαστό ετήσια, για δύο προβολές. Το όφελος από τη μαστογραφία είναι πολύ μεγαλύτερο σε σχέση με το θεωρητικό κίνδυνο πρόκλησης καρκίνου από τη μαστογραφία (ελάττωση θνητότητας από καρκίνο μαστού μέχρι 40% λόγω πρώιμης διάγνωσης).
Γενικά κάθε μαστογραφία αποκαλύπτει (πίνακας 1) :
Η ανάγκη μίας ενιαίας παγκόσμιας περιγραφής των μαστογραφικών ευρημάτων οδήγησε στην κατηγοριοποίηση αυτών σύμφωνα με την επικινδυνότητα παρουσίας ή όχι κακοήθειας. Έτσι δημιουργήθηκε ένα είδος περιγραφικού λεξικού μαστογραφικών γνωματεύσεων – το Breast Imaging Reporting And Data System – επίσης από το American College of Radiology.
Σύμφωνα λοιπόν με το BI-RADS σύστημα υπάρχουν οι εξής κατηγορίες κατάταξης των μαστογραφιών ανάλογα με τα ευρήματά τους:
Κατηγορία 0: Ανεπαρκής χαρακτηρισμός ευρημάτων– απαιτείται επιπρόσθετος απεικονιστικός έλεγχος, όπως εντοπιστικές, μεγεθυντικές και ειδικές μαστογραφικές λήψεις και οι προηγούμενες μαστογραφίες προς σύγκριση.
Κατηγορία 1: Μαστογραφία αρνητική. Δεν υπάρχουν ευρήματα. Οι μαστοί είναι συμμετρικοί και δεν υπάρχουν αλλοιώσεις, διαταραχή της αρχιτεκτονικής ή ύποπτες αποτιτανώσεις. Συνιστάται ο ετήσιος επανέλεγχος
Κατηγορία 2: Υπάρχουν καλοήθη ευρήματα, όπως αποτιτανωμένα ινοαδενώματα, ενδομαστικοί λεμφαδένες, αποτιτανώσεις αγγείων, προθέματα, μετεγχειρητικές αλλοιώσεις και μάζες που περιέχουν λίπος, όπως λιπώδεις κύστεις, λιπώματα και αμαρτώματα. Επίσης συνιστάται ο ετήσιος επανέλεγχος.
Κατηγορία 3: Υπάρχουν πιθανώς καλοήθη ευρήματα, όπως ένα μη αποτιτανωμένο περιγεγραμμένο μόρφωμα, μία εστιακή ασυμμετρία ή μία ομάδα στικτών αποτιτανώσεων. Απαραίτητος ο επανέλεγχος ανά εξάμηνο για δύο χρόνια τουλάχιστον, προς επιβεβαίωση της σταθερότητας της εικόνας. Βιοψία επιβάλλεται σε περίπτωση μεταβολής της ακτινολογικής εικόνας (αύξηση του μεγέθους ή επέκταση των αλλοιώσεων), όταν υπάρχει κλινική ανησυχία ή το επιθυμεί η ίδια η γυναίκα. Ο κίνδυνος ύπαρξης κακοήθειας είναι <2%.
Κατηγορία 4: Υπάρχει ύποπτη ανωμαλία με πιθανότητα κακοήθειας 2-95%. Ανάλογα με τον βαθμό επικινδυνότητας περιγράφονται τρεις υποκατηγορίες:
Κατηγορία 4 Α: Αφορά βλάβες με μικρή πιθανότητα κακοήθειας (2-10%) oι οποίες έχουν συνήθως αρνητική ιστολογική ή κυτταρολογική εξέταση και παρακολουθούνται μετά 6 μήνες.
Κατηγορία 4 Β: Περιλαμβάνει βλάβες με ενδιάμεση πιθανότητα κακοήθειας (10-50%), για τις οποίες συνιστάται περαιτέρω έλεγχος με βιοψία
Κατηγορία 4 C: Περιλαμβάνει ευρήματα με μεγαλύτερη πιθανότητα κακοήθειας (50-95%) αλλά όχι την κλασσική εικόνα καρκίνου (όπως στην κατηγορία 5). Φυσικά απαιτείται βιοψία.
Κατηγορία 5: Υπάρχει εξαιρετικά υψηλή πιθανότητα κακοήθειας σε ποσοστό >95% και απαιτείται κατάλληλη θεραπεία
Κατηγορία 6: Έχει γίνει γνωστή βιοψία και υπάρχει επιβεβαιωμένη κακοήθεια. Απαιτείται κατάλληλη θεραπεία
Η επιτυχία του μαστογραφικού screening έγκειται στην ανάδειξη καρκίνων μικρότερων του 1 εκ. Αυτό επιτυγχάνεται αξιοποιώντας τις συμπληρωματικές τεχνικές λήψεις της μαστογραφίας όπως είναι οι μεγεθυντικές λήψεις και οι spot compression λήψεις.
Η μαστογραφία όμως δεν είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη σε γυναίκες <30 ετών λόγω της αυξημένης πυκνότητας των μαστών.
Τα ύποπτα σημεία στη μαστογραφία για την ύπαρξη υποκλινικής κακοήθειας περιλαμβάνουν:
Η μαστογραφία όμως εμφανίζει ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα σε ποσοστό 5-15%. Το μαστογραφικό screening με την επαναληψιμότητα των εξετάσεων και την σύγκριση με προηγούμενους ελέγχους ελαττώνει σημαντικά το ποσοστό των ψευδώς αρνητικών αποτελεσμάτων.
Νεότερη εξέλιξη της ψηφιακής μαστογραφίας είναι η ψηφιακή 3D Τομοσύνθεση κατά την οποία λαμβάνεται ένας αριθμός εικόνων χαμηλής δόσης από διαφορετικές γωνίες, από τις οποίες ανασυνθέτονται εικόνες λεπτών τομών του μαστού. Όταν οι εικόνες αυτές τοποθετούνται μαζί οι λεπτές τομές αναδεικνύουν μεγαλύτερες λεπτομέρειες και καθαρότερες πληροφορίες της δομής του μαστού, με αποτέλεσμα την έγκαιρη και ασφαλέστερη ανάδειξη του καρκίνου του μαστού, υπερνικώντας τις επιπροβολές των ιστών που απεικονίζονται στην 2D μαστογραφία.
Οι ύποπτες κακοήθειας μικροαποτιτανώσεις χαρακτηρίζονται (εικόνα 1):
Εικόνα 1.
Μορφολογικά
1) Αποτιτανώσεις δίκην εκμαγείου (BI-RADS casting type, λεπτές, γραμμοειδείς, κατακερματισμένες και διακλαδιζόμενες). Εντοπίζονται σε διατεταμένους πόρους.
2) Κοκκώδεις (BI-RADS πλειομορφικές, ετερογενείς). Είναι ανώμαλες ως προς το σχήμα, το μέγεθος και την πυκνότητα, κατανεμημένες σε ομάδες, πολύ κοντά η μία με την άλλη, σε έναν ή περισσότερους σωρούς. Σχηματίζονται στις αδενοκυψέλες των λοβιδίων.
3) Δίκην κονιορτού (BI-RADS άμορφες, αμυδρές). Είναι πολύ μικρές και εντοπίζονται στην τελική λοβιδιακή μονάδα.
Τοπογραφικά
1) Κατανομή πόρου
2) Τμηματική κατανομή
3) Ασύμμετρη κατανομή
Ακτινομορφολογικοί χαρακτήρες μικροαποτιτανώσεων
α) Στικτές και άμορφες ή λεπτοκοκκώδεις αποτιτανώσεις χωρίς τυπική κατανομή.
β) Αποτιτανώσεις με ήπιο έως μέτριο πλειομορφισμό.
γ) Αποτιτανώσεις χωρίς τυπική τμηματική ή λοβιακή κατανομή, ασύμμετρες που εντοπίζονται σε μία μόνο περιοχή ή δίνουν την εντύπωση ομάδας.
δ) Όλες οι άλλες αποτιτανώσεις που δεν μπορούν να χαρακτηρισθούν με βεβαιότητα καλοήθεις ή κακοήθεις.
ΔΙΗΘΗΤΙΚΟΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΜΑΣΤΟΥ
Α) Πορογενής διηθητικός καρκίνος
Είναι ο πιο συχνός τύπος καρκίνου του μαστού, (60-80%). Συνήθως απεικονίζεται σαν οζώδης σκίαση με ακτινωτά όρια σε ποσοστό έως 36%. Αποτιτανώσεις υπάρχουν σε ποσοστό 45-60%.
Ειδικοί τύποι πορογενούς διηθητικού καρκίνου είναι:
α) Μυελοειδής (3-4%)
β) Βλεννώδης (2-3%)
γ) Θηλώδης (2%)
Και οι τρεις ανωτέρω τύποι απεικονίζονται μαστογραφικά σαν μονήρεις μάζες, καλά περιγεγραμμένες με ομαλή ή λοβωτή παρυφή. Δ.Δ. από ινοαδενώματα.
δ) Σωληνώδης (1-2%)
Απεικονίζεται σαν έντονα ακτινοσκιερή μάζα με ακτινωτά όρια (εικόνα 2).
Εικόνα 2.
Β) Λοβιακός διηθητικός καρκίνος
Η συχνότητά του ποικίλει από 5-15%. Συνήθως απεικονίζεται σαν διαταραχή της αρχιτεκτονικής. Παρουσία μάζας υπάρχει σε ποσοστό έως 22%. Αποτιτανώσεις σε ποσοστό 30-40% (εικόνα 3).
Εικόνα 3.
